BEG airport status
Bugarska povlači iz upotrebe lovce MiG-21 Tri poslednja operativna avona MiG-21 u RV Bugarske, baza Graf Ignjatijevo 18. decembar 2015. / Foto: Anton Balakčijev

Bugarska povlači iz upotrebe lovce MiG-21

U petak 18. decembra, u vazduhoplovnoj bazi Graf Ignjatijevo Ministarstvo odbrane Bugarske organizovalo je jedan od poslednjih susreta novinara, entuzijasta i bivših pilota sa eskadrilom bugarskih vojno-vazduhoplovnih snaga koja koristi čuveni sovjetski lovac-presretač MiG-21.

Bugarski vojni i državni vrh odlučio je da ovaj avion, nakon više od 52 godine upotrebe povuče iz naoružanja 31. decembra ove godine. Do Nove godine par preostalih aviona biće angažovano u dežurstvu sistema PVO a ovom prilikom podsetićemo na istoriju upotrebe MiG-a 21 u RV Bugarske.

12456
Jedan od 4 aviona MiG-21bis koji su 2013. prošli remont i produženje resursa

Prva generacija

Kao i sve članice nekadašnjeg Varšavskog ugovora, i Bugarska se početkom 60-tih odlučila za nabavku lovca-presretača brzine dva maha. Izbor je naravno pao na sovjetski jednomotorni srednjekrilni MiG-21 koji je postao osnovni lovac zemalja ovog pakta.

Prvih 12 aviona u varijanti MiG-21F-13 (Izdelije 74, NATO oznaka “Fishbed-C“) stiglo je u periodu od 14. avgusta do 18. septembra 1963 a za komandama su bili sovjetski piloti. Avione je primila 2. lovačka avijacijska eskadrila (lae) 19. lovačkog avijacijskog puka (lap) iz baze Graf Ignjatijevo. Prvi solo let bugarskog pilota u Bugarskoj izveo je kapetan Ivan Bedrozov 12. novembra 1963.

Tokom 1968. godine započinje modifikacija aviona varijante F-13 u izviđače gde dobijaju aero-foto kamere A-39 a avioni prelaze u sastav 1. izviđačke avijacijske eskadrile 26. izviđačkog avijacijskog puka iz baze Tolbuhin (Dobrič). Njihova interna bugarska oznaka postala je MiG-21F-13R. modifikovano je 9 aviona a povučeni su iz naoružanja 1988.

Druga generacija

Januara 1965. godine 2. lae 18. lap-a u bazi Gabrovnica dobija prve avione u verziji MiG-21PF (Izdelije 76A, NATO oznaka “Fishbed-D“) nabavljeno je takođe 12 aviona koji su predstavljali prve prave lovce-presretače sa radarom. I ova varijanta je u Bugarskoj modifikovana u izviđače, dobila je internu oznaku MiG-21PFR, korišćena je sve do 1991. a tokom karijere ih je nakon modifikacija koristio 26. izviđački puk. Treba reći i da je 18. lap 1968. godine ušao u sastav novoformirane 1. divizije PVO.

bugarski MiG-ovi 21PF
Avioni MiG-21PF i PFM na jednoj od vežbi tokom 1960.tih / Foto: Preuzeto sa sajta pan.bg

Sledeća varijanta koja je primljena u upotrebu bila je MiG-21PFM (Izdelije 94A, NATO oznaka “Fishbed-F“). U drugoj polovini 1965. stiglo je 12 aviona kojima je opremljena 1. lae 15. lap-a u bazi Ravnec. Kasnije tokom 1976. ovi avioni su predati 2. lae 19. lap-a u bazi Gabrovnica.

Na prelazu 1977-1978. iz SSSR je dobijeno još 36 polovnih aviona koji su raspoređeni u 15. i 19. lap. Prethodno je 15. lap 1968. ušao u sastav novoformirane 2. divizije PVO. Dva dodatna polovna aviona MiG-21PFM isporučena su 1984, pa je ova verzija sa 50 primljenih aviona druga najbrojnija u RV Bugarske. Povučena je iz upotrebe 1992.

U 2. lae 19. lap-a u bazi Graf Ignjatijevo 1969. stiže i varijanta MiG-21M (Izdelije 96A, NATO oznaka Fishbed-J“) a od ukupno 15 nabavljenih aviona u ovaj puk je uvršteno 12 dok je 2. lae 18. lap-a dobila tri. Prenaoružavanje je završeno 1970. godine.

Do leta 1974. ova verzija je dobila sposobnost za nošenje nuklearnog naoružanja a 19. puk je u planovima VU u slučaju hitne potrebe bila namenjena za ovakva specijalna dejstva. Prva grupa pilota završila je obuku za upotrebu nuklearnog naoružanja u Tiraspolu u Moldaviji. Svoju karijeru MiG-21M su završili 1990. godine u 21. lovačkom avijacijskom puku koji je bio stacioniran u bazi Uzundžhovo.

bugarski MiG-21MF 021
Varijanta MiG-21MF zadržala se u naoružanju do 2000. godine

Paralelno sa verzijom MiG-21M u 1969. i 1970. uvedeni su u naoružanje i izviđači MiG-21R (Izdelije 94R, NATO oznaka Fishbed-H“). Šest aviona ušlo je u sastav 1. izviđačke avijacijske eskadrile 26. izviđačkog avijacijskog puka iz baze Tolbuhin (Dobrič). Povučeni su iz naoružanja 1995.

Verzija MiG-21MF (Izdelije 96F, NATO oznaka „Fishbed-J“) ulazi u naoružanje 1974. kada je u 1. lae 18. lap-a iz baze Dobroslavci stiglo prvih 9 aviona. Tokom 1975. stiže još 11 aviona i to u 1. lae 19. lap-a. Iste godine 19. puk dobija iz 18. puka dodatne avione da bi se njihov broj u eskadrili popeo na 18. Dvadeset godina kasnije, dakle 1995. godine preostalih 7 aviona MiG-21MF je modifikovano u izviđače, dobili su internu oznaku MiG-21MFR i kao takvi korišćeni do 2000. godine.

Treća generacija

Poslednja jednoseda lovačka verzija koja je uvedena u naoružanje bila je MiG-21bis. 1983. godine u 19. lap iz Graf Ignjatijeva stiže 30 novih aviona MiG-21bis (Izdelije 75A, NATO oznaka “Fishbed-L“) da bi 1985. godine bilo dobijeno još 6 polovnih aviona  sa vrlo malim naletom. To je bila prilika i da se avioni MiG-21M i MF predaju 21. lap-u iz baze Uzundžhovo koji 1984. dobija i avione MiG-21PFM iz 18. lap-a.

IMG_0097-2
Poslednji let pred novinarima, MiG-21bis iz sastava eskadrile 1/3, 3. lovačke baze Graf Ignjatijevo / Foto: Anton Balakčijev

Tokom 1990. je iz SSSR isporučeno još 36 polovnih aviona, ovoga puta u podverziji MiG-21bis (Izdelije 75B, NATO oznaka “Fishbed-N“) koji su stigli iz Ukrajne, iz jedinica Vojnog okruga Odese. Iste godine jedna eskadrila 15. puka prelazi sa avionima MiG-21bis u bazu Balčik. Sa 72 primeraka MiG-21bis je najbrojnija varijanta MiG-a 21 u bugarskim vojno-vazduhoplovnim snagama.

Dvosedi

Pošto je razvoj dvosede verzije MiG-a 21 započeo nešto kasnije i kako su sovjetski stručnjaci prvo savetovali da se odmah iz učionice pređe na jednosed, gotovo sve države koje su početkom 60-tih nabavili prve verzije aviona svoje dvosede su dobili tek sredinom te decenije. Tako je i Bugarska tek 1966. dobila jedan MiG-21U (Izdelije 66-600; NATO oznaka „Mongol-A“). Ovaj avion dugo je ostao u službi i povučen je iz upotrebe 1992.

bugarski MiG-21UM 23
Dvosed MiG-21UM sa oznakama koje su bugarski avioni nosili do 1992.

Sledeća isporuka dvoseda dogodila se 1969. kada je isporučen jedan avion verzije MiG-21US (Izdelije 68, NATO oznaka „Mongol-B“) da bi 1970. stiglo još 4 aviona. I ova verzija je povučena iz naoružanja 1992.

Najbrojniji je bio MiG-21UM (Izdelije 69, NATO oznaka „Mongol-B“) prvi avioni su u jedinice stigli 1974. a do 1982. primljeno je 27 aviona. Dodatnih 6 polovnih aviona stiglo je 1990. godine. Interesantno, 1982. godine tri aviona su prodata Kambodži dok je 94-te 10 aviona prodato Indiji.

IMG_0263-2
Poslednji operativni dvosed MiG-21UM / Foto: Anton Balakčijev

Svi dvosedi ulazili su u jedinice koje su bile opremljene jednosedim lovcima-presretačima MiG-21 ali su takođe bili u naoružanju 2. školsko-borbenog avijacijskog puka koji je bazirao na aerodromu Kamenec a u okviru Vazduhoplovne akademije “Georgi Benkovski“. Ovaj puk je tokom 1980,tih primio na upotrebu i jednosede MiG-21PFM.

Početak kraja

Tokom 90-tih godina RV Bugarske je prošlo kroz nekoliko reorganizacija, broj jedinica je konstantno smanjivan kao i brojno stanje tehnike. Do 2000. godine povučene su sve varijante aviona MiG-21 osim verzija MiG-21bis i UM. Kako je prolazilo vreme mali broj preostalih aviona našao se u 3. lovačkoj avijacijskoj bazi Graf Ignjatijevo, u okviru Korpusa PVO, u  lovačkoj eskadrili 1/3.

IMG_0413-2
Opraštanje od legendarnog lovca, sadašnji i bivši piloti i pripadnici tehničke službe / Foto: Anton Balakčijev

U 2012. godini bilo je aktivno samo 6 aviona a krajem te godine i početkom 2013. avioni su zbog isteka resursa bili prizemljeni. U 2013. godini resursi su, zbog nedostatka dovoljnog broja lovačkih aviona i male operativnosti lovaca MiG-29, produženi na četiri aviona MiG-21bis i jednom MiG-21UM. U narednom periodu ponovo su jedan duži period prizemljeni da bi u decembru mesecu ove godine konačno bila doneta odluka o njihovom povlačenju iz upotrebe.

RV Bugarske koristilo je ukupno 226 aviona MiG-21 u 10 verzija a u udesima je izgubljeno ukupno 38 i to: tri MiG-21F-13, 4 MiG-21PF, 7 MiG-21PFM, dva MiG-21R, 5 MiG-21M, 6 MiG-21MF, dva MiG-21bis, jedan MiG-21US i 8 MiG-21UM.

[easy-social-share buttons="facebook,twitter,google,pocket,linkedin,mail" counters="1" counter_pos="inside" total_counter_pos="none" fullwidth="yes"]

Komentari

Mi

Mogu nama da ih prodaju. Mi cemo da ih uskoro uvodimo u nase RV.

Odgovori
sd

Pod hitno kupiti,da nas neko ne pretekne…

Dr

Bugari izbacuju a mi , sto kazu kolege, zeljno ga iscekujemo kao high end avion.
Bruka…

Odgovori
Vo

Sami pali, sami se ubili. Nekada smo se sprdali sa istoćnjacima a sad su nam nedostižni. Tako nam i treba!

Prilikom komentarisanja tekstova na portalu molimo vas da se držite isključivo vazduhoplovnih tema. Svako pominjanje politike, nacionalnih i drugih odrednica koje nemaju veze sa vazduhoplovstvom biće moderisano bez izuzetka.

Svi komentari na portalu su predmoderisani, odobravanje bilo kog komentara bilo kog značenja ne odražava stav redakcije i redakcija se ne može smatrati odgovornom za njihov sadržaj, značenje ili eventualne posledice.

Tango Six portal, osim gore navedenih opštih smernica, ne komentariše privatno niti javno svoju politiku moderisanja

Ostavite odgovor

Najnoviji komentari

Srbofil na: Kraj karijere poslednjih MiG-ova 21 u Evropi: Hrvatski vazdušni prostor privremeno će čuvati Italijani i Mađari

@Tomass Sasvim je svejedno da li ce godinu, dve, tri ili koliko vec, saveznicki avioni cuvali VaP HR. @Djuka Ne bih koristio termin "patuljaste", HR je znacajna zemlja geopoliticki, ali svakako ne vidim +12 aviona kao neki mega diprinos NATO, u koliko znamo da je takticka avijacija upravo najjaci adut tog saveza. Sa druge strane…

02. Dec 2024.Pogledaj

Djuka na: Kraj karijere poslednjih MiG-ova 21 u Evropi: Hrvatski vazdušni prostor privremeno će čuvati Italijani i Mađari

Realno ako jedna Bavarska nema sopstvenu lovacku avijaciju ili sta znam, Bec koji ima duplo veci BDP od Hrvatske, ni ja u kontekstu NATO ne razumem potrebu razlicitih patuljastih EU drzavica da istu skupo placaju i trose desetine miliona evra godisnje na minimalno letenje.

02. Dec 2024.Pogledaj

Tomass na: Kraj karijere poslednjih MiG-ova 21 u Evropi: Hrvatski vazdušni prostor privremeno će čuvati Italijani i Mađari

Islo se na polovne jel novi jos ne bi doslii. Znami koliko je roj isporuke za noce Rafale i nove F 16.Bugarska i Slovacka jos nisu dobili svoje nove F 16. A narucili su ih prije nego hr Rafale. Ne brini za Hrz

02. Dec 2024.Pogledaj