Avion Airbus A330 MRTT (Multi-Role Tanker Transport) predstavlja danas jedini savremeni transportni višenamenski avion i leteći tanker koji se nalazi u operativnoj upotrebi. Na tržištu gotovo da nema drugih aviona slične namene a njegov rival, američki Boeing KC-46A ‘’Pegasus’’ još uvek je u fazi ispitivanja.
A330 MRTT namenjen je za zadatke strategijskog transporta kao i za zadatke punjenja aviona u vazduhu a već je upotrebljen u brojnim realnim operacijama koje su provele države koje ga koriste. Njegove odlične taktičko-tehničke karakteristike doprinele su da, za sada, 7 država nabavi ovaj avion i to u 52 primerka.
Razvijen je iz putničkog aviona A330-200 namenjenog za srednje i duge linije koji danas upotrebljava oko 110 komercijalnih i vojnih korisnika širom sveta sa oko 1200 aviona. Ovakva široka upotreba omogućuje kontinuitet u proizvodnji, unapređenja i modifikacije u budućnosti kao i povoljne cene održavanja i rezervnih delova što sve doprinosi ekonomičnosti upotrebe aviona. Kako je A330 MRTT oko 80 procenata identičan sa A330-200 time je olakšana logistika i tehničko održavanje u okviru globalne mreže za podršku kompanije Airbus Group.
Leteći tanker
Jedan od glavnih zadataka A330 MRTT je dopunjavanje gorivom aviona u vazduhu a njegov osnovni kapacitet iznosi 111 tona goriva. Ovakva mogućnost kao i štedljivi motori omogućuju veliki dolet i radijus kretanja koji doprinose izvršenju postavljenih transportnih i zadataka pretakanja goriva.
Avion poseduje tri sistema punjenja aviona gorivom u vazduhu. Prvi je tzv. Aerial Refuelling Boom System (ARBS), razvijen u kompaniji Airbus Defence & Space. On predstavlja sistem krute veze i njime se mogu puniti avioni poput F-15, F-16, F-35. Ovaj sistem ima veoma brzi protok goriva čija brzina iznosi čak 3600 kg u minuti što ga čini najboljim u svetu.
Drugi sistem je tzv. Hose and Drogue tj. creva i konusne korpe koji je smešten u dva potkrilna kontejnera Cobham 905E omogućujući istovremeno punjenje dva aviona poput EF-2000, Tornada, F/A-18, Su-30 itd. Njegova brzina protoka goriva je 1300 kg/min. Fuselage Refuelling Unit (FRU) je treći sistem koji predstavlja takođe kontejner sistema Hose and Drogue sa oznakom Cobham 805E montiran sa donje strane trupa a koji služi za tankanje aviona poput transportera C295, C-27J, C-130, A400 itd. Brzina protoka goriva je 1800 kg/min.
Za kontrolu ovakvih zadataka koristi se konzola operatora goriva (Fuel Operator Console) koja se nalazi u kokpitu aviona a tu je i tzv. Enhanced Vision System, digitalni 2D/3D sistem visoke definicije koji omogućava dnevna i noćna dopunjavanja gorivom kao i snimanje ovih misija videom visoke rezolucije.
A330MRTT ima odlčne karakteristike u misijama dopunjavanja aviona gorivom u vazduhu što se tiče vremena koje avion može ostati u vazduhu. Na primer avion udaljen 1600 km od baze može ostati u vazduhu 4,5 sata i da za to vreme pretoči 50 tona goriva ili da ostane 5 sati u vauduhu na daljini od 930 km od baze i da pretoči 60 tona goriva.
A330MRTT kao transporter
Pošto je A300MTT širokotrupni avion ujedno je idealan i za bilo kakav vojni ili humanitarni transport i to na strategijskom nivou. U konfiguraciji za prevoz putnika može se urediti na više načina počevši od prevoza običnih vojnika pa sve do prevoza veoma važnih osoba (VIP). Tipične konfiguracije su 266 putnika u dve klase ili 300 putnika u jednoj klasi.
Što se tiče nosivosti avion može poneti do 45 tona različitog tereta a ima velike mogućnosti ukrcavanja tereta koji je smešten na različitim standardizovanim paletama i različitim standardizovanim kontejnerima. Takože može poneti i nestandardizovane terete koji odgovaraju dimenzijama teretnih kabina.
U medicinskim (MEDEVAC) misijama avion u interkontinentalni letovima može poneti do 130 ljudi u NATO definisanim nosilima zajedno sa medicinskim osobljem. Postoje i kombinacije gde avion istovremeno služi za prevoz ranjenika, medicinskog osoblja i vojnika. Tako u jednoj od konfiguracija tu je istovremeno 28 ranjenika na nosilima, 20 sedišta za medicinsko osoblje i 100 sedišta za vojnike. Sve konfiguiracije su lako izmenljive pa se može urediti da u toku jedne misije avion promeni više konfiguracija.
Njegov dolet sa različitim teretom je takođe nenadmašiv u odnosu na konkurente – 14800 km. Sa 250 vojnika preko 12000 km, sa 200 ljudi za evakuaciju i njihovom opremom 10200 km i 300 vojnika sa opremom 8400 km.
Do danas ga je nabavilo 7 država i to Australija (7 aviona sa oznakom KC-30A i KC-30B), Francuska (12 naručenih aviona), Saudijska Arabija (6 aviona), Singapur (6 naručenih aviona), Južna Koreja ( 4 naručena aviona), Ujedinjeni Arapski Emirati (3 aviona), Ujedinjeno Kraljevstvo (14 aviona sa oznakama Voyager KC.2/3).
Interesantno da su A330MRTT pod oznakom KC-45 za svoj novi tanker izabrale SAD krajem februara 2008. ali je tri godine kasnije usled raznih političkih i ekonomskih pritisaka ipak odlučeno da novi tanker USAF postane KC-46A koji je nastao modifikacijom aviona Boeing 767-200LRF.
Tango Six četvrti put izveštava sa najvećeg bliskoistočnog vazduhoplovnog sajma. Za grupisane postove iz Dubaija kliknite na baner ispod: