MiG-29M/M2 – sve verzije objašnjene

BEOGRAD – Kako je u medijima ovih dana najavljeno, Vazduhoplovstvo i protivvazduhoplovna odbrana Vojske Srbije trebalo bi ove godine da uvede u naoružanje prvi od šest borbenih aviona MiG-29M/M2. Potpisivanje ugovora, u koji bi trebalo da uđu i dva ruska savremena osmatračka radara, trebalo bi po tim najavama da se desi 23. maja kada će državni i vojni vrh Srbije posetiti Rusiju. Šta je u stvari MiG-29M/M2?

Poslednje nove borbene avione naše vazduhoplovstvo primilo je u upotrebu još 1992. godine kada su dobijeni primerci školsko-borbenog aviona G-4 Super Galeb i jurišnog aviona Orao. Lovačka avijacija je još za vreme SFR Jugoslavije aprila 1988. primila poslednja 4 od ukupno 16 lovaca MiG-29B/UB.

Trenutno stanje lovačke avijacije V i PVO  je na dramatično niskom nivou što se tiče ispravnosti i brojnog stanja vazduhoplova.

Na papiru Srbija ima 3 aviona MiG-29B, jedan dvosed MiG-29UB, 11 aviona MiG-21bis-Lazur i 7 dvoseda MiG-21UM. Preostalih 11 aviona MiG-21bis-SAU bi trebalo da su otpisani zbog isteka resursa i životnog veka. Što se tiče ispravnosti, već smo pisali da MiG-ovi 29 ne lete još od Nove godine a trenutnu dežurnu paru na aerodromu Batajnica čine dva aviona MiG-21bis-Lazur koji su jedini u operativnom stanju od jednosedih MiG-ova 21.

Postoji mogućnost da bi se u širem ugovoru koji se najavljuje sa Rusijom mogla naći i stavka produženja životnog veka na lovcima-presretačima MiG-21bis.
 

9-xx

 
Treba napomenuti da je MiG-29M2 prvi put prikazan srpskoj delegaciji juna 2012. na aerodromu Žukovski a isti avion učestvovao je na velikom aeromitingu održanom 2. septembra 2012. na aerodromu Batajnica.

Avioni MiG-29M/M2 su trenutno nepoznanica našoj javnosti pa su se medijima pojavile analize i tekstovi koji sa nedovoljno podataka opisuju ovaj borbeni avion.

MiG-29M/M2 (proizvodi 9-61/67) su dvomotorni, niskokrilni višenamenski borbeni avioni, u varijanti MiG-29M jednosed a u varijanti M2 dvosed. Namenjen je za otkrivanje, presretanje i uništavanje ciljeva u vazdušnom prostoru na malim, srednjim i velikim visinama, na malim srednjim i velikim daljinama, kao i za vođenje bliske manevarske vazdušne borbe. Takođe namenjen je uništavanju ciljeva na kopnu i moru vođenim ubojnim sredstvima između ostalog i borbi protiv PVO protivradarskim raketama.
 

Istorija razvoja verzija MiG-29M/M2 počinje još u prvoj polovini osamdesetih godina 20.veka tačnije 1982. kada je OKB (opitno-konstrukcioni biro) MiG započeo rad na znatno unapređenoj višenamenskoj varijanti lovačkog aviona MiG-29. Tako je 26. aprila 1986. poleteo prvi prototip verzije MiG-29M (proizvod 9-15) i do 1991. napravljeno je 6 prototipova (evidencijski brojevi 151-156). Raspad Sovjetskog Saveza onemogućio je uvođenje u naoružanje ove varijante. Mornarički palubni ekvivalent verziji MiG-29M bio je MiG-29K (proizvod 9-31) koji je prvi put poleteo 23. juna 1988. MiG-29K nije ušao u upotrebu jer je zbog realnih razloga ocenjeno da je za rusku ratnu mornaricu borbeni avion Su-33 (Su-27K) bolje rešenje.
 

Razvoj

 
Raspad SSSR i ekonomski kolaps Rusije tokom 90.tih godina doveo je do veoma teške situacije u OKB MiG. Ruska vojska nije imala novca za nabavke MiG-a 29M pa je OKB MiG ugasio projekat. Ipak, deo tehnologije ovog aviona je primenjen u standardima za modernizaciju starijih verzija 9-12/A/B i 9-13. Tako je nastao MiG-29SMT (projektna oznaka 9-17) koji je prvi put poleteo 22.aprila 1998. Ova verzija se nije serijski proizvodila već se nudi kao paket modernizacije već pomenutih aviona 9-12 i 9-13. Kasnije su nastale i varijacije na temu SMT sa oznakama 9-18, koju je nabavio Jemen i 9-19 koju je nabavio Alžir a kasnije vratio Rusiji koja je ove avione uvrstila u sastav svojih vazduhoplovnih snaga.
 

2001. godine firma RSK MiG započinje rad na višenamenskom borbenom avionu MiG-29M/M2 izvozne oznake MiG-29MRCA. Jedan od prototipova aviona MiG-29M (9-15, ev. broj 154) je modernizovan i modifikovan u dvoseda MiG-29M2 MRCA. Svoj prvi let avion je imao 2002. godine.
 

Daljim razvojem i modernizacijom ovog aviona nastao je tehnološki demonstrator projekta MiG-35 koji je prvi put prikazan 9. januara 2007. Taj avion je i danas u upotrebi i koristi se kao leteća laboratorija za ispitivanje nove radarske i opto-elektronske opreme kao i naoružanja. Ponuđen je na indijskom tenderu za izbor 126 višenamenskih borbenih aviona na kojem je, u jakoj konkurenciji, pobedio odlični francuski višenamenski borbeni avion Dassault Rafale. Jedan od glavnih razloga neuspeha aviona MiG-35 leži i u tome da je Indija izabrala zapadni avion pre svega zbog tehnologije. Međutim, priča oko indijskog tendera izgleda još nije gotova i Rusija danas ponovo nudi Indiji usavršeni MiG-35 radi zamene flote lovaca MiG-21.

Paralelno sa projektom MiG-29M2 MRCA/MiG-35, RSK MiG je na istoj osnovi radio i na mornaričkom palubnom MiG-29K (proizvod 9-41) i na dvosedu MiG-29KUB (proizvod 9-47). Urađene su modifikacije kako bi se avion prilagodio uslovima koji vladaju na nosaču aviona. Te modifikacije su pre svega ojačani stajni trap i konstrukcija aviona, kuka za zaustavljanje, sklopiva krila, antikorozivna zaštita aviona, modifikacije napadno-navigacijskog sistema koji omogućuju operacije iznad morskih površina. Prvi let MiG-29KUB je imao 20. januara 2007. a Indija je preko dva ugovora naručila ukupno 45 aviona MiG-29K/KUB od kojih je do danas isporučeno 20 aviona. Rusija je 2012. godine naručila 24 aviona sa rokom isporuke do 2015. godine.
 

L-19?

 
Tako dolazimo i do varijanti MiG-29M/M2 (projekti 9-61 jednosed i 9-67 dvosed) za koje se veruje da će ući u sastav našeg V i PVO.
 

Ove varijante predstavljaju svojevrsne ’’kopnene’’ varijante verzija MiG-29K i KUB jer je RSK MiG odlučio da unificira i pojednostavi proizvodnju i poveća ponudu na tržištu borbenih aviona. Spolja gledano avioni su skoro identični ali ipak ima vidljivih razlika. M/M2 za razliku od K/KUB nemaju kuku za zaustavljanje i sistem za popunu gorivom u vazduhu što kupac ipak može zatražiti u slučaju potrebe.

MiG-29M/M2 predstavljaju pre svega izvozne varijante za države za skromnijim finansijskim mogućnostima. Prvi let dvoseda MiG-29M2 ev. broja 747 dogodio se 24. decembra 2011. na aerodromu u mestu Luhovice kod Moskve gde se i nalazi Fabrika br. 1 firme RSK MiG. Avion je nakon prvih letova prebačen u Letno-istraživački institut koji nosi ime Mihajla Mihajlovića Gromova a koji se nalazi na aerodromu Žukovski kod Moskve. Jednosed MiG-29M sa brojem 741 poleteo je 3. februara 2012. MiG-29M2 je prikazan na aeromitinzima u Kazakhstanu, Slovačkoj i Srbiji a promovisan je i Egiptu, Bugarskoj i Hrvatskoj.

Na bazi MiG-29K/KUB/M/M2 za vojno-vazduhoplovne snage Rusije biće napravljen usavršeni MiG-35 a ove godine se očekuje potpisivanje ugovora za 40 aviona. Razlika u odnosu na M/M2 će pre svega biti u radaru i elektronskoj opremi.

Sirija je još 2007. godine naručila 24 aviona MiG-29M/M2, varijante koje tada još nisu ni postojale tj. postojale su samo planovi da to budu ’’kopneni’’ MiG-29K/KUB. Kako se vojno-politička i ekonomska situacija u Siriji pogoršala usled oružane pobune i izbijanja građanskog rata tako je Rusija odlučila da zamrzne skoro sve vojne ugovore za isporuku ofanzivnog oružja. Upravo će avioni iz sirijskog paketa ući u sastav srpskog vojnog vazduhoplovstva.