Raketni sistem NASAMS, Hrvatska mogući korisnik

U svom, javnom, dugoročnom planu opremanja Oružanih snaga Hrvatska će nastojati da shodno ekonomskim i drugim mogućnostima, osim modernizacije, dodatnim nabavkama naoružanja poveća borbenu moć svoje vojske koja će dobiti i sasvim nove, znatno unapređene sposobnosti.

Jedna od slabih tačaka hrvatske vojske trenutno je između ostalog i protivvazduhoplovna odbrana. O borbenoj komponenti tj. lovačkoj avijaciji, kao deo sistema PVO, Tango Six je pisao u više navrata a o njenoj sudbini trebalo bi da se odlučuje krajem ove godine.

Kada je reč o raketnim sistemima PVO, Hrvatska poseduje samo lake prenosive raketne sisteme kao i lake mobilne sisteme malog dometa koji nisu dovoljni a budući da su uglavnom i zastareli sistemi nisu ni dovoljno efikasni pa ne zadovoljavaju zahteve savremenog ratovanja.

Osim toga PVO Hrvatske danas ne odgovara ni kriterijumima a ni ciljevima sistema NATINADS (NATO Integrated Air Defense System).

Plan razvoja hrvatske vojske u periodu od 2015-2024., kada je reč o PVO podrazumeva, pored modernizacije osmatračkih radara FPS-117, povlačenje zastarelih raketnih sistema PVO koji su danas u upotrebi ali i nabavku kako lakih prenosivih sistema PVO malog dometa, tako i raketnih sistema PVO srednjeg dometa. Za neki okvirni rok nabavke sistema srednjeg dometa spominje se kraj 2024. godine.

U međuvremenu će biti dovoljno vremena da se prouče sve opcije nabavki, svi tipovi raketnih sistema koji se nalaze na tržištu a neće biti isključene ni potencijalne donacije pojedinih članica NATO koje imaju višak naoružanja.

Još 2011. u hrvatskim medijima pojavila se informacija da je Hrvatska zainteresovana za raketni sistem NASAMS i to polovan, iz sastava norveške vojske a krajem prošle godine ova priča je ponovo aktuelizovana.

NASAMS (Norvegian Advanced Surface to Air Missile System) je raketni sistem PVO srednjeg dometa nastao saradnjom norveške kompanije Kongsberg Defence and Aerospace sa američkom firmom Raytheon. Razvoj sistema započeo je početkom 90-tih da bi 1994. godine započela saradnja sa SAD.

Sistem je zasnovan na prilagođavanju američke rakete vazduh-vazduh AIM-120 AMRAAM (Advanced Medium Range Air-to-Air Missile). To je prvi zapadni sistem sa aktivnim radarskim samonavođenjem. Kao uzor i osnova poslužio je američki sistem SL-AMRAAM (Surfaced Lauched AMRAAM) koji su SAD 2011. godine otkazale.

Norvežani su već 1998. godine imali operativan sistem koji u osnovi predstavlja integraciju rakete AIM-120 sa sistemom vazdušnog osmatranja koji je preuzet sa raketnog sistema ‘’Hawk’’ kao i napredne tehnologije sistema MIM-104 ‘’Patriot’’. U prvobitnu konfiguraciju ušli su američki 3D radari AN/TPQ-36A, norveški sistem Battle Managment C4I nazvan još i FDC (Fire Distribution Center).

Sistem je vremenom unapređivan i osavremenjen pa je 2007. godine u naoružanje ušla varijanta NASAMS II koji je zasnovan, osim takođe na raketi AIM-120, na američkom radarskom sistemu AN/MPQ-64 Sentinel 3D sa faznom rešetkom, sistemu BMC4I za brzi prenos komandi u sistemu upravljanja vatrom koji je zajedno sa radarom umrežen u sistem za prikupljanje podataka i kontrolu ARSC (Acquisition Radar and Control System). U kompletu se nalazi i optoelektronski senzor MSP-500 sa laserskim daljinomerom, TV i termografičkom kamerom.

Do 2013. u upotrebi su bili vučni kontejnerski lanseri na prikolicama a juna iste godine Norvežani dobijaju prve mobilne lansere smeštene na vozila HMMWV. Jedna od varijanti bila je i postavljanje raketa na lansirnu rampu poznatog američkog raketnog sistema PVO tipa ‘’Hawk’’.

Mobilni lanseri za Španiju smešteni su na kamione Iveco M-250.37MW a finski na kamione SISU E13TP. Proizvođač nudi opciju integrisanja lansera na vozilo po želji kupca.

Sistem NASAMS II ima maksimalni domet od 16 km po visini i 25-33 km po daljini, verovatnoću pogađanja cilja jednom raketom 0,85. Mogu se gađati ciljevi maksimalne brzine do 1000 m/s dok je brzina rakete sistema 1020 m/s, vreme prelaska iz marševskog u borbeni položaj 15 minuta. Maksimalni domet radara AN/TRQ-64 je 75 km, za cilj veličine lovca 60 km, radna frekvencija 8-10 GHz. Sistem može istovremeno pratiti 54 cilja a sastoji se iz 12 lansirnih rampi sa po 6 raketa, 8 osmatračkih radara, jednog vozila sa optoelektronskim senzorom i jednog centra za kontrolu vatre.

U sistemu NASAMS su se koristile rakete AIM-120A i B dok sistem NASAMS II osim raketa AIM-120 varijanti C i D može koristiti raketu vazduh-vazduh AIM-9X malog dometa. Februara 2015. kompanija Raytheon najavila je razvoj rakete AMRAAM-ER (Extended Range) specijalno za NASAMS II dometa 40-50 km. Proizvodnja bi trebala da počne 2019 a ova raketa u osnovi predstavlja raketu RIM-162 ESSM (Evolved Sea Sparrow Missile) raketnog sistema PVO za odbranu brodova, sa sistemom vođenja rakete AMRAAM.

NASAMS se nalazi u naoružanju Čilea, Holandije, Finske, Norveške, Omana, Španije. SAD ga upotrebljavaju i za zaštitu važnih administrativnih zgrada u glavnom gradu Vašingtonu među kojima je i Bela kuća.